مدیر سایتواژه «خیر» در لغت به کارهایی اطلاق می‌شود که دل‌‌پسند و مرغوب است. پروردگار حکیم در آیات متعددی از قرآن کریم، انسان‌ها را تشویق و ترغیب به سبقت و سرعت گرفتن در خیرات نموده است. معتبرترین کتاب نزد ما مسلمانان، قرآن است. از بین آیات قرآن کریم ، ۱۸۹ آیه به‌صورت مستقیم کلمه‌ی خیر را به کار برده است. در کتب لغت، «خیر» به نیکی، خوبی و کار خوب معنا شده است.
واژه «خیر» در لغت به کارهایی اطلاق می‌شود که دل‌‌پسند و مرغوب است. پروردگار حکیم در آیات متعددی از قرآن کریم، انسان‌ها را تشویق و ترغیب به سبقت و سرعت گرفتن در خیرات نموده است. معتبرترین کتاب نزد ما مسلمانان، قرآن است. از بین آیات قرآن کریم ، ۱۸۹ آیه به‌صورت مستقیم کلمه‌ی خیر را به کار برده است. در کتب لغت، «خیر» به نیکی، خوبی و کار خوب معنا شده است. همچنین در قرآن کریم به غیر از کلمه‌ی «خیر» از کلمات دیگری مثل باقیاتالصالحات، ثواب و… استفاده شده است؛ حال از بین همه‌ی این آیات، دو نمونه را می‌آوریم:
«الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا»(کهف:۴۶)
ترجمه: «ثروت و فرزندان (که دو رکن اساسی در این دنیا هستند) فقط زینت زندگی انسان هستند و آنچه برای آدمی ماندگار است اعمال شایسته می‌باشد و در نزد پروردگار دارای پاداشی خوب و آرزو و افتخار نیکوتری می‌باشد.»
همان طور که ملاحظه می‌فرمایید در این آیه‌ی کریمه نیز از کلمه‌ی خیر استفاده شده و هم از باقیاتالصالحات. در سوره‌ی مبارکه‌ی نمل نیز آمده:
«مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ»(نمل:۸۹).
ترجمه: «کسی که کار نیکی را (به صحنه قیامت بیاورد) پاداشی به مراتب بهتر از آن خواهد داشت و از وحشت روز قیامت در امان خواهد بود.»
این روزها تعریف کار خیر بسیار گسترده شده است. شاید قبلاً هر وقت صحبت از کار خیر می‌شد، کمک‌های معیشتی به ذهن می‌رسید؛ اقداماتی مانند تأمین جهیزیه، کمک‌هزینه‌ی درمان بیماری‌ها یا کمک‌های خاص به ایتام؛ اما امروزه گستره‌ی کار خیر از این‌ها فراتر رفته است. خدمات آموزشی و اجتماعی از جمله اقدامات مدرنی هستند که در دایره‌ی کار خیر قرار می‌گیرند. حتی تعریف سِنی خیّرین نیز امروزه دگرگون شده است.
امروزه در کنار حاج‌آقاها و حاج‌خانم‌های بازنشسته و بازاری‌ها و افراد متموّل، دانشجویان و جوانانی جای گرفته‌اند که آن‌ها هم اگرچه شاید کمتر متموّل باشند و یا اصلاً بهره‌ای از ثروت مادی نداشته باشند، اما دانش خود را وقف می‌کنند و با علم‌شان کار خیر انجام می‌دهند. به محلات حاشیه‌ای می‌روند و کودکان در معرض آسیب را آموزش می‌دهند.
گاهی مجاب ساختن خیّرین سنّتی به انجام خدمات پیشگیرانه و اجتماعی در قدم اول، نه غیرممکن ولی شاید مشکل باشد. موضوع اصلی اینجاست که خیّرین سنّتی علاقه‌مند هستند نتیجه‌ی کار خیرشان را آنی مشاهده کنند، اما انجام خدمات اجتماعی پیشگیرانه، نیازمند سپری شدن زمانی است تا در یک فرایند خدماتی، نتیجه‌ی کار مشخص شود. آن‌هم نه در زمان کاملاً معیّن، بلکه در بستری از زمان.
اگر از دیدگاه پیشگیرانه نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که انجام هر اقدام اجتماعی، از ورود به یک مدرسه گرفته تا انجام خدمات کاهش آسیب در مناطق حاشیه‌ای، می‌تواند مؤثر واقع شود و درواقع رسالت خادمین اجتماعی انجام شده است؛ اما شاید توجیه این فرایند، نیاز به زمان و فرهنگ‌سازی داشته باشد. قطعاً خیّرین سنّتی، با خدمات خیریه‌های کمک به ایتام آشنایی دارند و این ذهنیت سبب شده که دیدگاهشان نسبت به کار خیر، کمک‌های آنی و دیدن نتایج آن باشد.
البته که تأمین اقتصادی افراد در معرض آسیب و یا آسیب‌دیده از اصول اولویت‌های کار خیر است اما امروزه بر اساس بررسی خدمات اجتماعی مدل کلارک، می‌توان خدمات را به هفت سطح مختلف تقسیم کرد. با یک تمثیل شاعرانه، می‌توان این هفت سطح را این‌گونه بیان کرد:
- به من ماهی بده
- به من ماهیگیری یاد بده
- به من قلاب ماهیگیری بده
- به من تور ماهیگیری بده
- به من بافتن تور ماهیگیری را یاد بده
- به من راه دریا را نشان بده
- بیا تا رود شویم
گاهی وقتی در کانون آسیب قرار می‌گیریم، تأمین نیازهای اقتصادی و معیشتی در اولویت اول قرار دارد؛ اما این فقط سطح اول خدمات است. تأمین اقتصادی تا چه زمانی؟ آیا همیشه ماهی دادن به افراد بهترین روش است؟ بنگاه‌های خیریه در تمام دنیا درحال عبور از مرز سطوح خدمات بوده و به‌جایی می‌رسند که افراد، خود راه دریا را بیاموزند و مددجو و مددکار در کنار هم رود شوند. این به معنای گذشتن از سطح خدمات معیشتی به آموزشی و سپس بسیج همگانی و در نهایت توانمند شدن خود افراد است. به گونه‌ای که نه‌تنها نیازهای خود را برطرف سازند بلکه بتوانند به بقیه هم کمک کنند.
در حیطه‌ی کمک‌رسانی اقتصادی، بعد از تأمین اقتصادی، چیزی که باید مورد توجه قرار گیرد، توانمندسازی اقتصادی است که در درصد بسیار زیادی از خدمات، نه تأمین اقتصادی که افراد نیازمند توانمندسازی اقتصادی هستند. لزوم توجیه اشتغال‌زایی برای مددجویان به‌جای تأمین نیازهای معیشتی و لزوم توجیه آموزش صحیح و توانمندسازی عملی به‌جای خدمات مددکاری سطح اول، چیزی است که نباید نادیده گرفته شود. همان گونه که شر کوچک را نباید کوچک شمرد.
اگر تمام مردم حتى به کارهاى نیک کوچک اهمیت دهند، قطره قطره جمع مى‌شود و تبدیل به دریایى از خیر و خیرات مى‌شود. از این گذشته هرگاه کار خیر به نیّت اطاعت فرمان خدا انجام گیرد، بزرگ خواهد بود همان گونه که گناه، هرقدر کوچک باشد به دلیل جایگاه عظیم پروردگار، بزرگ خواهد بود. همچنین رفتن به سوى کارهاى خیر کوچک، انسان را به تدریج آماده براى خیرات بزرگ مى‌کند و این خود نکته‌ی مهمى است.
نکته حائز اهمیت در اینجا آن است که خداوند در آیه‌ای از قرآن برای هرگونه کار خیر با هر کیفیت و کمیتی، ارزش فراوانی قائل شده است:
«وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ و ما تُقَدِّمُوا لِاَنفُسِکُم مِن خَیرٍ تَجِدُوهُ عندَاللّه إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصیر»(بقره:۱۱۰)
ترجمه: «آنچه از کار نیک براى خود پیش فرستید آن را نزد خدا خواهید یافت. مسلماً خدا به آنچه انجام مىدهید بیناست».
در این آیه عبارت «مِن خیرٍ» به صورت نکره عام و به معنای هر کار خیری آمده است. به این ترتیب حتی ثواب کوچک‌ترین کار خیر نزد خدا محفوظ خواهد ماند.